Οι ημιολίες του Πολεμικού Ναυτικού κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό από τον Απρίλιο του 1941 έχει εγκατασταθεί στην Μέση Ανατολή και συνεχίζει στο πλευρό των Συμμάχων τον πόλεμο κατά των Δυνάμεων του Άξονα. Ταχύτατα αναδεικνύεται στον πολυτιμότερο σύμμαχο των Βρετανών με αποτέλεσμα από το 1942 να δίνονται επί δανεισμώ νέα πλοία για να συνεχίσει να επιχειρεί. Οι Αξιωματικοί και Πληρώματα του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού έφερναν τα αρχαία πλοία τους στα όριά τους. Τα ελληνικά υποβρύχια διακρίνονται στις καταδρομικές απώλειες με συνέπεια να απωλεσθούν ο Τρίτων, ο Γλαύκος και ο Κατσώνης. Μια άγνωστη ιστορία ναυτικού καταδρομικού πολέμου είναι και οι περιπτώσεις των ημιολιών του Πολεμικού Ναυτικού.

Τον Ιανουάριο του 1943 ο έφεδρος αντιπλοίαρχος Α. Λόντος που μόλις είχε έρθει από την Ελλάδα, είχε προτείνει στην ηγεσία του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού τη δημιουργία στολίσκου ημιολιών (δικάταρτα μικρά ιστιοφόρα, σκούνες) για επιδρομές στο Αιγαίο. Αφού η πρόταση αυτή στην αρχή δεν ικανοποιήθηκε, ο Λόντος τοποθετήθηκε με αίτησή του στο σώμα των Βρετανών καταδρομέων. Εκπαιδεύτηκε εκεί και κατόπιν επανέλαβε την πρότασή του, αυτήν τη φορά στις βρετανικές ναυτικές αρχές. Ο Άγγλος ναύαρχος της Μεσογείου Andrew Browne Cunningham την υιοθέτησε και τον Ιούνιο του 1943 δημιούργησε τον βρετανικό στολίσκο ημιολιών της Ανατολής (Levant Schooner Flotilla), με βρετανικά πληρώματα, ο δε Λόντος τοποθετήθηκε σε ένα από αυτά με καθήκοντα κυβερνήτη.

Τον Οκτώβριο του ίδιου έτους, μετά από πολλές προσπάθειες λόγω έλλειψης ελληνικών πληρωμάτων, καθώς ήταν ανάγκη να επανδρωθούν τα νέα πλοία, δημιουργήθηκε ο 2ος αγγλοελληνικός στολίσκος ημιολιών, αποτελούμενος από 8 συνολικά ημιολίες, από τις οποίες οι 6 ήταν τύπου τρεχαντήρι 7-18 τόνων και οι άλλες δύο μεγαλύτερες 30-50 τόνων. Αποστολή τους ήταν οι καταδρομικές επιχειρήσεις στο Αιγαίο (σε συνεργασία με τους καταδρομείς και τον Ιερό Λόχο), η διενέργεια ανιχνεύσεων, αναγνωρίσεων και περιπολιών, καθώς και η συνεχής παρενόχληση του εχθρού. Οι επιχειρήσεις των ημιολιών αυτών άρχισαν τον Ιανουάριο του 1944, ενώ βάση τους ήταν η Αλεξάνδρεια.

Από την Αλεξάνδρεια, τα σκάφη έπλεαν μέσω Κύπρου στο Καστελόριζο, στο οποίο ευρισκόταν η προκεχωρημένη βάση των δυνάμεων καταδρομών. Ως ορμητήριο χρησιμοποιούσαν έναν ερημικό κόλπο της τουρκικής ακτής. Δρούσαν τη νύκτα, ενώ την ημέρα κρύβονταν πολύ κοντά στις ακτές καμουφλαρισμένα με δίκτυα, με τα οποία γινόντουσαν αθέατα ακόμη και από πολύ κοντινή απόσταση. Από τις επιχειρήσεις τους, αξίζει ιδιαίτερα να αναφερθεί η ακόλουθη: Στις 12/1/44 η Η26 με κυβερνήτη τον αρχικελευστή Ν.Χαραλαμπόπουλο απέπλευσε από την Αλεξάνδρεια και παρ’ όλο που διετάχθη να επιστρέψει στη Βάση στις 4 Μαρτίου, παρέμεινε εθελοντικά στο Αιγαίο μέχρι τις 6 Μαΐου. Σε αυτό το διάστημα, εκτέλεσε αναγνωρίσεις στα Δωδεκάνησα και τις Σποράδες. Στις 25/3, ο κυβερνήτης της Η26 διετάχθη να επιβεί στο HDML-1252 μαζί με δύο αξιωματικούς του Ιερού Λόχου. Έξω απ’ τη Χίο το σκάφος συνάντησε γερμανικό καταδιωκτικό. Επιτέθηκε εναντίον του και πλευρίζοντάς το οι Χαραλαμπόπουλος και Τόμπρας πήδηξαν σε αυτό και συνέλαβαν τους 8 ενόπλους επιβαίνοντες Γερμανούς, Κατόπιν, ρυμούλκησαν το γερμανικό καταδιωκτικό, το οποίο ήταν εξοπλισμένο με πολυβόλο Oerlicon, ένα μυδραλιοβόλο, ενώ έφερε και βόμβες βυθού.

Τον Οκτώβριο του 1944 ξεκίνησε από τους Βρετανούς η επιχείρηση Μάννα, με την οποία βρετανικές στρατιωτικές δυνάμεις αποβιβάζονταν στην Ελλάδα με σκοπό τη διανομή της ανθρωπιστικής βοήθειας αλλά και την εδραίωση της τάξεως μέσα σε ένα περιβάλλον με ένοπλες αντάρτικες ομάδες. Στην επιχείρηση συμμετείχαν και οι ημιολίες του Λόντου. Την αυγή της 11ης/10 ο στολίσκος των ημιολιών έφθασε στην Τήνο, την επομένη στην Κύθνο και στις 13 Οκτωβρίου αγκυροβόλησε στον Πόρο. Εκεί, ο αντιπλοίαρχος Λόντος ενημερώθηκε από τον βρετανό ναυτικό διοικητή του Πόρου ότι τα γερμανικά στρατεύματα είχαν αρχίσει να εκκενώνουν τον Πειραιά τη νύχτα της 12ης προς 13η Οκτωβρίου. Αποφασίστηκε ο Λόντος να μεταβεί για αναγνώριση. Στη 13:30 της 13ης/10, επιβαίνοντας στο ML 46391 εισήλθε στο λιμάνι της Ζέας. Ο Γερμανοί είχαν όντως εκκενώσει την πρωτεύουσα και ο Λόντος ρύθμισε την εκκένωση του όρμου της Ζέας ούτως ώστε να ελλιμενιστούν τα πλοία του στολίσκου των ημιολιών τα βρετανικά ML (motor launch), καθώς και άλλα ελαφρά σκάφη. Καθορίστηκαν τα σημεία αποβίβασης 1.000 περίπου Βρετανών στρατιωτών.

Ο Λόντος επέστρεψε το απόγευμα της 13ης/10 στον Πόρο και από εκεί την 1η πρωινή της επομένης, 14/10, ξεκίνησε η πρώτη συμμαχική δύναμη για την απελευθέρωση της πρωτεύουσας και του Πειραιά. Προηγούνταν οκτώ ML, ακολουθούσαν ναρκαλιευτικά γριπίζοντας τον δίαυλο, πιο πίσω ακολουθούσαν εννέα ημιολίες του ελληνικού στολίσκου και τελευταία τα οπλιταγωγά, τα οποία μετέφεραν τη βρετανική στρατιωτική δύναμη.