Η Επανάσταση στου Γουδή έδωσε ώθηση στον εκσυγχρονισμό του Ελληνικού Στόλου. Τότε, αποφασίστηκε η αγορά του νέου θωρακισμένου καταδρομικού Γεώργιος Ἀβέρωφ. Η Κυβέρνηση επέσπευσε την συμφωνία και ολοκλήρωσε τάχιστα την αγορά (αν και λόγω της κάποιας καθηστέρησης εκδήλωθηκε κίνημα Αξιωματικών του Ναυτικού στην Σαλαμίνα, περισσότερα εδώ). Αξίζει να σημειωθεί ότι το πλοίο είχε διεκδικηθεί και από τους Οθωμανούς οι οποίοι δίστασαν και τελικά δεν το απέκτησαν. Σημαντικά συνέβαλε στην δυνατότητα αγοράς το κληροδότημα του Γ. Αβέρωφ και για τον λόγο αυτό δόθηκε το όνομά του τιμητικά στο πλοίο, το οποίο παρελήφθη από το Ναυτικό τον Απρίλιο του 1911.
Οι κανονισμοί που αφορούσαν στη διοίκηση και στην εκπαίδευση του Πολεμικού Ναυτικού ήταν, μέχρι το 1910, αυτοί που εισήγαγε το 1885 ο επικεφαλής της Γαλλικής Αποστολής Lejeune. Εντούτοις, η πρόοδος που είχε συντελεστεί μέσα σε 25 χρόνια όσον αφορά στο υλικό και στις μεθόδους χρησιμοποίησής του, είχαν οδηγήσει στην ανάγκη αναθεώρησης του εσωτερικού κανονισμού. Έτσι, τον Δεκέμβριο του 1910, ήλθε στην Ελλάδα Βρετανική Αποστολή υπό τον υποναύαρχο Λάιονελ Τώφνελ (Lionel Tufnell), η οποία σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα εισήγαγε επιτυχώς όλες τις μεθόδους που εφάρμοζε το Βρετανικό Ναυτικό. Επιπλέον, επέφερε ολοκληρωτική αλλαγή στους εφαρμοζόμενους ελιγμούς, απλούστευσε το σύστημα κανονισμών, εξέδωσε εγχειρίδια Ναυτικής Τακτικής και Εσωτερικού Κανονισμού και οργάνωσε τη Σχολή Πυροβολικού σύμφωνα με τα αγγλικά πρότυπα.
Τελευταία στιγμή παραδόθηκαν από τους Γερμανούς στην Ελλάδα δύο αντιτορπιλικά, τα οποία ονομάστηκαν Νέα Γενεά και Κεραυνός, τα οποία απέπλευσαν την 28η Σεπτεμβρίου χωρίς δοκιμές λόγω της κήρυξης της επιστράτευσης. Με την κήρυξη του πολέμου, ευρέθησαν στο Φλίσιγγεν της Ολλανδίας και πήραν εντολή εντός 24 ωρών να αποπλεύσουν. Όταν παρήλθε η προθεσμία αυτή, έπρεπε να αφοπλισθούν και να παραμείνουν εκεί μέχρι το πέρας του πολέμου σύμφωνα με τα διεθνές δίκαιο. Στο Φλίσιγγεν, επιβιβάστηκαν ελληνικά πληρώματα (μέχρι εκεί έπλευσαν με γερμανικά πληρώματα του εμπορικού ναυτικού) κάτω από περιπετειώδεις συνθήκες και κατέπλευσαν στην Ελλάδα μετά την έναρξη των εχθροπραξιών. Πρέπει να αναφερθεί ότι τα πλοία αυτά αγοράστηκαν με έρανο που διενήργησε ο ποιητής Σπύρος Ματσούκας και με δαπάνη του Ταμείου Εθνικού Στόλου. Ήταν τα πρώτα πλοία του Πολεμικού Ναυτικού που διέθεταν ατμοστρόβιλους.
Στη συνέχεια, αποκτήθηκαν άλλα τέσσερα αντιτορπιλικά από την Αγγλία, τα οποία αρχικά προορίζονταν για την Αργεντινή. Στην αρχή, η Ελλάδα πρότεινε την αγορά των δύο από τα τέσσερα, αλλά τα ναυπηγεία επέμεναν να αγορασθούν και τα τέσσερα. Έτσι, η Ελλάδα αγόρασε και τα τέσσερα και ονομάστηκαν Λέων, Ἀετός, Πάνθηρ και Ἱέραξ, τα λεγόμενα θηρία. Αυτά, επειδή δεν κατάφεραν να προμηθευτούν τορπίλες και έμειναν χωρίς το βασικό τους όπλο, ονομάστηκαν τότε ανιχνευτικά. Τρεις ημέρες πριν από την κήρυξη του πολέμου, κατέφθασε στον Ναύσταθμο το υποβρύχιο Δελφίν. Ένα υποβρύχιο ιδίου τύπου με αυτό (το Ξιφίας), καθώς και έξι τορπιλοβόλα και ένα θωρηκτό που είχε παραγγελθεί από τη Γερμανία, δεν πρόφτασαν να αποπερατωθούν.
Ο Οθωμανικός Στόλος είχε πλήθος πλοίων παρόλο που η οθωμανική Ηγεσία αδράνησε εντελώς μετά τον πόλεμο του 1897. Όταν, όμως, τα πράγματα στην Ανατολική Μεσόγειο έδειξαν ότι πήγαιναν για πόλεμο, αποφάσισαν να εκσυγχρονίσουν τον Στόλο τους. Παρήγγειλαν στα ιταλικά ναυπηγεία του Ανσάλντο (Γένοβα) δύο τορπιλοβόλα 150 τόνων, εκσυγχρόνισαν το παλαιό θωρηκτό Μεσσουδιέ (κατασκευής 1874), ενώ το 1903 άρχισε και η επισκευή και άλλων πλοίων. Παράλληλα, δόθηκαν παραγγελίες στα ναυπηγεία της Φιλαδέλφειας των Η.Π.Α και Elswick της Μ. Βρετανίας για την ναυπήγηση 2 ελαφρών καταδρομικών. Αυτά ήταν το Χαμηδιέ και το Μετζητιέ.
Όσον αφορά στην εκπαίδευση στο Οθωμανικό Ναυτικό, αυτή ευρισκόταν σε χαμηλό επίπεδο. Γι’ αυτόν τον λόγο, το 1908, κατέφθασε αγγλική αποστολή υπό τον εν ενεργεία υποναύαρχο Γκαίημπλ, η οποία σε σύντομο χρονικό διάστημα κατάφερε πάρα πολλά, κυρίως σε μηχανικές επισκευές και εφοδιασμό των πλοίων. Στον τομέα της εκπαίδευσης και των γυμνασίων, επετεύχθη πραγματικός άθλος, το ίδιο και στον τομέα του ναυτικού πυροβολικού, καθώς τα οθωμανικά πληρώματα στερούνταν σχετικής εκπαίδευσης. Ο υποναύαρχος Γκαίημπλ κατήρτισε πρόγραμμα ναυπηγήσεων που προέβλεπε μια θωρηκτή μονάδα 10.000 τόνων όπως ο Ἀβέρωφ. Οι Οθωμανοί όμως ήθελαν να αποκτήσουν πλοία του νέου τύπου Dreadnought (Ντρέντνωτ), τα οποία είχαν εμφανιστεί στα Ναυτικά της Δ. Ευρώπης και ήταν πλοία εκτοπίσματος 20000 τόνων.
Όταν οι Οθωμανοί έμαθαν για την αγορά του Γεώργιος Ἀβέρωφ από την ελληνική Κυβέρνηση, έσπευσαν να αγοράσουν δύο παλαιά θωρηκτά (ναυπήγησης 1891) που ήταν ακόμη εν ενεργεία, από τη Γερμανία, τα οποία μετονομάστηκαν σε Μπαρμπαρός και Τοργκούτ. Την ίδια περίοδο, αγοράστηκαν από γερμανικά ναυπηγεία τέσσερα αντιτορπιλικά, στα οποία οι Γερμανοί αρχιθερμαστές και μηχανικοί θα παρέμεναν ως πλήρωμα για μια διετία με συμβόλαιο.
Έτσι οι δύο Στόλοι είχαν ως εξής:
Ελληνικός Στόλος
θωρηκτά: Ύδρα, Σπέτσαι, Ψαρά
θωρακισμένο καταδρομικό: Γ. Αβέρωφ
αντιτορπιλικά: Νίκη, Βόλος, Ασπίς, Δόξα, Σφενδόνη, Ναυκρατούσα, Θύελλα, Λόγχη, Νέα Γενεά, Κεραυνός
ανιχνευτικά(αντιτορπιλικά σε αυτόν τον ρόλο): Λέων, Πάνθηρ, Αετός, Ιέραξ
τορπιλοβόλα: 11, 12, 14, 15, 16
υποβρύχιο: Δελφίν
ναρκοβόλο: Κανάρης
ναρκοθέτις: Άρης
κανονιοφόροι: Άκτιον, Αμβρακία, Α, Β, Δ
ατμομυοδρομώνες: Αλφειός, Ευρώτας, Αχελώος, Πηνειός
εξοπλισθέντα εμπορικά: Εσπερία, Μακεδονία, Αρκαδία, Μυκάλη, Αθήναι
οπλιταγωγό: Σφακτηρία
πλωτό νοσοκομείο: Ιωνία
Οθωμανικός Στόλος
θωρηκτά: Τοργκούτ Ρέις, Μπαρμπαρός, Μεσουδιέ, Ασαρ Ι Τεφίκ (εστερείτο θωρηκτού καταστρώματος), Φετχί Μπλουλέντ (παλαιό θωρηκτό του οποίου το πυροβολικό είχε μεταφερθεί για την άμυνα της Θεσσαλονίκης), Μουίν Τζαφέρ (το πυροβολικό του είχε μεταφερθεί για την άμυνα της Σμύρνης), Αβνίλα
ελαφρά καταδρομικά: Χαμηδιέ, Μετζητιέ
ανιχνευτικά: Πέικ ι Σεφτέκ, Μπερκ ι Σατβετ
αντιτορπιλικά: Νουχούμ ι Χαμιγιέτ, Χαμαβέτ ι Βατάν, Μουαβένετ Μιλλέτ, Γαδικάρ Μιλλέτ, Σαμψούς, Μπάσρα, Ταρσούς, Γιαρχισάρ
τορπιλοβόλα: Ακχισάρ, Κιουτάχια, Ούρφα, Μουσούλ, Ντεράτζ, Γιουνούζ
Επίσης, υπήρχαν τέσσερα μικρά τορπιλοβόλα μικρού εκτοπίσματος και μικρές κανονιοφόροι για ποτάμιες επιχειρήσεις ή ως σταθμοί ανεφοδιασμού.
