Η Ινδία έχει σχέσεις με τον Ελληνισμό από τα αρχαία χρόνια, τόσο στο πνευματικό επίπεδο όσο και με την ύπαρξη των Ινδοελληνιστικών βασιλείων. Μόλις τα τελευταία χρόνια η ελληνική εξωτερική πολιτική και λόγω της σύγκλισης της Τουρκίας με το Πακιστάν, κατέληξε στο ότι πρέπει να χτίσει με την Ινδία σχέσεις φιλίας, συνεργασίας και συμμαχίας. Το παρακάτω κείμενο θα επιχειρήσει να δώσει κάποια στοιχεία της ινδικής εξωτερικής πολιτικής διαχρονικά και συγχρονικά.
Ο ιδεαλισμός της δεκαετίας του 1950
Στην δεκαετία του 1950 κυριαρχεί η μορφή του Jawaharlal Nehru. Αυτή η περίοδος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ιδεαλιστική. Η Ινδία, ως μια χώρα που απηλλάγη από την αποικιοκρατία, ήταν φυσικό να επιλέξει την αντίθεση στον ιμπεριαλισμό και το κίνημα εναντίον του απαρχάϊντ (anti apartheid movement). «Η Ινδία έχει απελευθερωθεί πρόσφατα. Η Ινδία είναι έγχρωμη. Η Ινδία είναι στην Ασία. Η Ινδία είναι απελπιστικά φτωχή[1]». Η παραπάνω πρόταση καθόρισε την επιθυμία ανεξαρτησίας της Ινδίας και από τα δύο μεγάλα διεθνή στρατόπεδα, το δυτικό και το σοβιετικό. H Ινδία έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην δημιουργία των Αδεσμεύτων με τις συνελεύσεις στο Νέο Δελχί (1947) και την Μπαντούνγκ (1955).
Ο Ινδοκινεζικός πόλεμος του 1962 συγκλόνισε την Ινδία. Πραγματικά οι χώρες του κινήματος των Αδεσμεύτων δεν στήριξαν την Ινδία. «Τα αδέσμευτα έθνη δεν πρέπει να είναι δεσμευμένα με τα Αδέσμευτα… για αυτό κάποιοι μου λένε: “ γιατί οι Αδέσμευτοί δεν ύψωσαν το ανάστημά τους και δεν διαμαρτυρήθηκαν εναντίον της Κίνας”, τους λέω: “γιατί έχουν την δική τους πολιτική, την δική τους ανεξαρτησία[2]”». Οι Ινδοπακιστανικοί πόλεμοι του 1965 και του 1971 οδήγησαν την Ινδία σε στενή σχέση με την Σοβιετική Ένωση[3].
1990 – 2000 η εποχή του αμυντικού ρεαλισμού
Στην συνέχεια, η πολιτική της Ινδίας καθορίστηκε με την αντίληψη ότι η Κίνα είναι ο υπ’ αριθμόν ένα εχθρός. Η Ινδία προχώρησε στην πολιτική Look East[4] επιχειρώντας να εγκαταστήσει στρατηγικές και οικονομικές σχέσεις με τις χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας προκειμένου να ανακόψει τόσο την κινέζικη επιρροή στην περιοχή, όσο και την προσπάθεια περικύκλωσης της Ινδίας από τον κινεζοπακιστανικό άξονα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της αλλαγής της εξωτερικής πολιτικής της Ινδίας ήταν οι πυρηνικές δοκιμές του 1998 που έρχονταν σε αντίθεση με τις πρότερες ινδικές θέσεις περί πυρηνικού αφοπλισμού[5]. Παρ’ όλα αυτά η Ινδία διακήρυξε ότι δεν θα ήταν αυτή που θα χρησιμοποιούσε πυρηνικά πρώτη (no first –use policy).
2000 – σήμερα, η Ινδία ως Μεγάλη Δύναμη
Από το 2001 η Ινδία έχει αποκτήσει και τυπικά μια πολύ σημαντική θέση στον κόσμο. Η τρομοκρατική επίθεση στους δίδυμους πύργους άλλαξε την αμερικανική πολιτική, η οποία προσέγγισε την Ινδία. Η συμφωνία πυρηνικών ΗΠΑ – Ινδίας επισφράγισε την νέα θέση της Ινδίας στον κόσμο. Το 2016 υπεγράφη μνημόνιο ανταλλαγής logistics (LEMOA – Logistics Exchange Memorandum of Agreement), το οποίο «δίνει πρόσβαση σε αμφότερες της χώρες σε σχεδιασμένες στρατιωτικές εγκαταστάσεις και στις δύο χώρες με σκοπό τον ανεφοδιασμό και την αναπλήρωση[6]». Αντίθετα, η απόκτηση των S-400 από την Ινδία, την οδήγησε στον κίνδυνο αμερικανικών κυρώσεων αλλά αυτός φαίνεται να απομακρύνεται ως μη πιθανό σενάριο[7].
Τα τελευταία χρόνια έχουν ενταθεί οι σχέσεις με την Ιαπωνία και έχουν ισχυροποιηθεί οι σχέσεις με το Ισραήλ. Η επίσκεψη του πρωθυπουργού Modi στο Ισραήλ ήταν η πρώτη Ινδού πρωθυπουργού και κατά τη διάρκεια αυτής υπεγράφησαν εννιά συμφωνίες σε διάφορους τομείς μεταξύ αυτών κυβερνοασφάλεια, πετρέλαιο – φυσικό αέριο, ηλιακή ενέργεια, διαστημική τεχνολογία, αερομεταφορές, ιατρικά θέματα, κ.α[8]. Η Ινδία είναι ο μεγαλύτερος πελάτης της ισραηλινής αμυντικής βιομηχανίας[9].
Ο μεγάλος εχθρός της Ινδίας παραμένει η Κίνα, η οποία προσπαθεί να περικυκλώσει την Ινδία, τόσο με το Πακιστάν όσο και με τη Σρι Λάνκα. To Διεθνές Λιμάνι της Hambantota έχει νοικιαστεί από την Κίνα για 99 χρόνια. Αποτελεί μέρος της «σειράς των μαργαριταριών» (string of pearls) της Κίνας που ξεκινούν από τα Στενά της Μαλάκκα και περικυκλώνει την Ινδική ακτογραμμή[10]. Προβλήματα επίσης υπάρχουν και με τις Μαλβίδες τόσο με το ασταθές πολιτικό καθεστώς με τον θρησκευτικό φονταμενταλισμό όσο και με την αυξανόμενη κινέζικη επιρροή[11].
Συμπερασματικά
Η Ινδία τις τελευταίες δεκαετίες έχει εξελιχθεί σε μία από τις σημαντικότερες περιφερειακές μεγάλες δυνάμεις σε όλους τους τομείς: στρατιωτικά, γεωπολιτικά, επιστημονικά, πολιτισμικά κ.α. Παράλληλα, η αντιπαλότητα με το Πακιστάν και η σχέση του Πακιστάν με τον μονίμως αναθεωρητικό μας γείτονα, την Τουρκία, μεγαλώνει την στρατηγική αξία των ελληνοινδικών σχέσεων. Παράλληλα, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Ινδία, όπως η Ελλάδα, είναι μια χώρα της Ακτογραμμής.
Τέλος δεν πρέπει να παραβλέπεται η διαχρονική σχέση των δύο αρχαίων μας πολιτισμών. Αυτή η σχέση δημιουργεί αμοιβαίο σεβασμό και η εντατικοποίηση και ενίσχυση των πολιτισμικών δεσμών μπορεί μόνο να ωφελήσει τους δύο λαούς στις συνεχείς προκλήσεις που αντιμετωπίζουν στον κόσμο.
[1] Taya Zinkin, “Indian Foreign Policy: An Interpretation of Attitudes”, World Politics 7 (2) 1955: 181.
[2] Upadhyaya, Priyankar Non-aligned States And India’s International Conflicts, Centre For International Politics Organization And Disarmament School Of International Studies New Delhi, 1987, σελ 47.
[3] Ralph Buultjens, “The Ethics of Excess and Indian Intervention in South Asia”, Ethics and International Affairs, 3 (1989): 91.
[4] Bajpaee Chietigj, “Reinvigorating India’s ‘Act East’ Policy in an age of renewed power politics”, The Pacific Review 36 (3) 2023: 631-661.
[5] Manjari Chatterjee Miller & Kate Sullivan de Estrada, “Pragmatismin Indian Foreign Policy: how Ideas Constrain Modi”, International Affairs 93 (1)2017: 30.
[6]https://www.bing.com/ck/a?!&&p=747e4200843cb483JmltdHM9MTY5MjkyMTYwMCZpZ3VpZD0xYjNkYjJjNy0zMGYyLTZmNWEtMTc0Ni1hMWJmMzE1YTZlMjImaW5zaWQ9NTIwOA&ptn=3&hsh=3&fclid=1b3db2c7-30f2-6f5a-1746-a1bf315a6e22&psq=lEMOA&u=a1aHR0cHM6Ly9ibG9nLmZvcnVtaWFzLmNvbS93aGF0LWlzLWxlbW9hLw&ntb=1 (πρόσβαση 25 Αυγ. 2023).
[7] https://www.bing.com/ck/a?!&&p=27de5f46ddba80cfJmltdHM9MTY5MjkyMTYwMCZpZ3VpZD0xYjNkYjJjNy0zMGYyLTZmNWEtMTc0Ni1hMWJmMzE1YTZlMjImaW5zaWQ9NTQ2Mw&ptn=3&hsh=3&fclid=1b3db2c7-30f2-6f5a-1746-a1bf315a6e22&psq=S-400+India+sanctions&u=a1aHR0cHM6Ly93d3cuYnVzaW5lc3Mtc3RhbmRhcmQuY29tL2FydGljbGUvY3VycmVudC1hZmZhaXJzL3VzLXNhbmN0aW9ucy1vbi1pbmRpYS1mb3ItYnV5aW5nLXJ1c3NpYW4tcy00MDAtbWlzc2lsZXMtdW5saWtlbHktMTIyMDMyMzAwNTE2XzEuaHRtbCM6fjp0ZXh0PU9uJTIwVHVlc2RheSUyQyUyMHRoZSUyMFVTJTIwU3RhdGUlMjBEZXBhcnRtZW50JTIwc2FpZCUyMHRoYXQlMkMsYnV5aW5nJTIwUy00MDAlMjBhaXIlMjBkZWZlbmNlJTIwbWlzc2lsZSUyMHN5c3RlbXMlMjBmcm9tJTIwUnVzc2lhLg&ntb=1 (πρόσβαση 25 Αυγ.2023).
[8] https://www.bing.com/ck/a?!&&p=70255ba20aec2ec2JmltdHM9MTY5MjkyMTYwMCZpZ3VpZD0xYjNkYjJjNy0zMGYyLTZmNWEtMTc0Ni1hMWJmMzE1YTZlMjImaW5zaWQ9NTE1Nw&ptn=3&hsh=3&fclid=1b3db2c7-30f2-6f5a-1746-a1bf315a6e22&psq=India+Israel+one+year+after+Modi%27+s+visit&u=a1aHR0cHM6Ly93d3cuanBvc3QuY29tL09waW5pb24vSW5kaWEtSXNyYWVsLTEteWVhci1hZnRlci1Nb2Rpcy12aXNpdC01NjIxNTI&ntb=1 (πρόσβαση 25 Αυγ. 2023).
[9] https://www.bing.com/ck/a?!&&p=f44e79c1c60c047eJmltdHM9MTY5MjkyMTYwMCZpZ3VpZD0xYjNkYjJjNy0zMGYyLTZmNWEtMTc0Ni1hMWJmMzE1YTZlMjImaW5zaWQ9NTE1Mw&ptn=3&hsh=3&fclid=1b3db2c7-30f2-6f5a-1746-a1bf315a6e22&psq=Indo+israel+defence+cooperations+makes+giant+strides&u=a1aHR0cHM6Ly93d3cub3Jmb25saW5lLm9yZy9leHBlcnQtc3BlYWsvaW5kby1pc3JhZWwtZGVmZW5jZS1jb29wZXJhdGlvbi1tYWtlcy1naWFudC1zdHJpZGVzLw&ntb=1 (πρόσβαση 25 Αυγ. 2023).
[10] https://www.bing.com/ck/a?!&&p=d3c59b5827204ec7JmltdHM9MTY5MjkyMTYwMCZpZ3VpZD0xYjNkYjJjNy0zMGYyLTZmNWEtMTc0Ni1hMWJmMzE1YTZlMjImaW5zaWQ9NTE0Nw&ptn=3&hsh=3&fclid=1b3db2c7-30f2-6f5a-1746-a1bf315a6e22&psq=China+muscling+out+India+in+Sri+Lanka+with+money+powewr&u=a1aHR0cHM6Ly90aW1lc29maW5kaWEuaW5kaWF0aW1lcy5jb20vYnVzaW5lc3MvaW5kaWEtYnVzaW5lc3MvY2hpbmEtbXVzY2xpbmctb3V0LWluZGlhLWluLXNyaS1sYW5rYS13aXRoLW1vbmV5LXBvd2VyL2FydGljbGVzaG93LzY1MTAwNTAyLmNtcw&ntb=1 (πρόσβαση 25 Αυγ. 2023)
[11] https://www.bing.com/ck/a?!&&p=c6ba62693f072608JmltdHM9MTY5MjkyMTYwMCZpZ3VpZD0xYjNkYjJjNy0zMGYyLTZmNWEtMTc0Ni1hMWJmMzE1YTZlMjImaW5zaWQ9NTE2Mg&ptn=3&hsh=3&fclid=1b3db2c7-30f2-6f5a-1746-a1bf315a6e22&psq=why+ties+between+India+Malvides+low&u=a1aHR0cHM6Ly93d3cuaGluZHVzdGFudGltZXMuY29tL2luZGlhLW5ld3Mvd2h5LWhhdmUtdGllcy1iZXR3ZWVuLWluZGlhLWFuZC1tYWxkaXZlcy1wbHVtbWV0ZWQtdG8tYW4tYWxsLXRpbWUtbG93L3N0b3J5LUU1UFcwNW5MeDFhZ2hmb013dVMzRE0uaHRtbA&ntb=1 (πρόσβαση 25 Αυγ. 2023).
