Ήταν 9 Αυγούστου του 1953, ένα συνηθισμένο πρωινό ελληνικού καλοκαιριού, οταν τα Ιόνια Νησιά θα βίωναν, για τις επόμενες ημέρες, μια από τις μεγαλύτερες καταστροφές της μεταπολεμικής Ελλάδας. Ήταν οι καταστροφικοι σεισμοί του 1953. Από τις 9 μέχρι τις 12 Αυγούστου στα νησιά Ζάκυνθος, Ιθάκη και Κεφαλλονιά δεν θα έμενε τίποτα όρθιο.
Η πρώτη κύρια σεισμική δόνηση σημειώθηκε στις 9 Αυγούστου 1953, Κυριακή, ώρα 9.41 π.μ., και ήταν μεγέθους 6,4 Ρίχτερ με επίκεντρο το Σταυρό Ιθάκης. Την Τρίτη 11 Αυγούστου, ώρα 5.32 π.μ., έλαβε χώρα ο δεύτερος σεισμός μεγέθους 6,8 Ρίχτερ, με επίκεντρο βορειοδυτικά της Ζακύνθου. Την ίδια ημέρα σημειώθηκαν δέκα μετασεισμοί οι μεγαλύτεροι των οποίων ήταν μεγέθους 5,3 και 5,1 Ρίχτερ. Την επόμενη μέρα, Τετάρτη, 12 Αυγούστου, το πρωί, σημειώθηκε σεισμός 5,2 Ρίχτερ και αργότερα, στις 11.25 π.μ. την ίδια μέρα, έλαβε χώρα ο ισχυρότερος και καταστροφικότερος σεισμός στην ιστορία της Κεφαλλονιάς, μεγέθους 7,2 Ρίχτερ, με επίκεντρο την νοτιοανατολική Κεφαλλονιά. Ο συνολικός αριθμός των νεκρών από τους σεισμούς ανήλθε σε 455, των αγνοουμένων σε 21 και των τραυματιών σε 2.412. Όσο αφορά στα οικίσματα η καταστροφή ήταν ανείπωτη. Οι πόλεις των νησιών είχαν γίνει ερείπια. Το Αργοστόλι κυριολεκτικά ξεθεμελιωθηκε.
Η Ελληνική Κυβέρνηση με Πρωθυπουργό τον Αλέξανδρο Παπάγο, τον άνθρωπο σύμβολο λόγω της νίκης επί των Ιταλών αλλά και επί του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, αντιμετώπισε στην αρχή την κατάσταση μουδιασμένα. Στην συνέχεια διέταξε να πλεύσουν προς τις πληγείσες περιοχές πλοία του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού. Υγειονομικά συνεργεία, συνεργεία του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού καθώς και δυνάμεις του Στρατού και του Ναυτικού έδιναν πολύτιμη βοήθεια στους σεισμόπληκτους.
Ιδιαίτερα δέον είναι να αναφερθεί το πλοίο της Υδρογραφικής Υπηρεσίας “Βέγας”, το οποίο ήταν συνεχώς στο πεδίο για υδρογραφικές εργασίες. Σύμφωνα με τα αρχεία της Υδρογραφικής Υπηρεσίας που ευρίσκονται στην Υπηρεσία Ιστορίας Ναυτικού (ΥΙΝ), το πλοίο ήταν ενεργό από 1.1.53 ως 31.12.53, εξετέλεσε 679, 25 ώρες πλου διανύοντας 5.912,9 μίλια, ενώ οι ημέρες ακινησίας ανέρχονται σε 140. Η δράση του πλοίου βαθμολογείται με 7/10 και ο πίνακας συμπληρώνεται με την φράση «Θα ήτο πολύ μεγαλυτέρα η απόδοσις του Υδρογραφικού «ΒΕΓΑΣ» εάν εκυβερνάτο υπό μαχίμου Αξιωματικού προερχομένου εκ της Σ.Ν.Δ., δεδομένου ότι εκτελεί και επιστημονικάς αποστολάς». Το “Βέγας” μαζί με το αρματαγωγό “Πηνείος” θα συνδράμει τους πληγέντες και στους μεγάλους σεισμούς που συγκλόνισαν τον Βόλο (30 Απριλίου 1954 και 19 Απριλίου 1955). Σύμφωνα με τα αρχεία της Υδρογραφικής Υπηρεσίας που ευρίσκονται στην ΥΙΝ το υδρογραφικό πλοίο Βέγας ευρισκόταν στην ενέργεια ανελλιπώς από 1/1/1954 με 735 ώρες πλου διανύοντας 6.615 μίλια. Ημέρες ακινησίας για επισκευές κατά το έτος 1954: 3, 5 μήνες.
Η τραγική κατάσταση της Χώρας μετά τους συνεχείς σεισμούς διαφαίνεται από έγγραφο του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης προς τα Επιτελεία για την υποβολή πεπραγμένων (Αριθμ. 31195, 2 Σεπτ. 1955, Υπουργείο Εθνικής Αμύνης, Γραφείο Υπουργού, Θέμα: Έκθεσις Πεπραγμένων. Ιστορικό Αρχείο Υδρογραφικής Υπηρεσίας ευρισκόμενο στην Υπηρεσία Ιστορίας Ναυτικού). Σε αυτό τόνίζεται ότι επειδή «Μετά δίμηνον συμπληρούται τριετίαν αφ’ ης ο Ελληνικός Συναγερμός ανέλαβεν την διακυβέρνησιν της Χώρα» διατάσσονται όλα τα επιτελεία να υποβάλουν αναφορά πεπραγμένων από «1η Σ/βρίου παρελθόντος έτους μέχρι και Αυγούστου ε.ε.». Στην συνέχεια το έγγραφο καθορίζοντας τις «γραμμή» συντάξεως των αναφορών ως τρίτο από τα πέντε θέματα αναφέρει: «Συμμετοχή Στρατού εις έργα ανασυγκροτήσεως και εκτελεσθέντα έργα κοινής ωφελείας» και ως τέταρτο «Παροχή βοηθείας εις σεισμόπληκτους και πλημμυροπαθείς». Τα παραπάνω δεν μπορούν να ερμηνευτούν ιστορικά χωρίς να ληφθεί τόσο η εν γένει κατάσταση της Χώρας, η οποία έβγαινε από έναν εμφύλιο που είχε καταστρέψει ό,τι είχαν αφήσει όρθιο ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και η Κατοχή αλλά και οι ισοπεδωτικοί σεισμοί στα Ιόνια Νησιά και τον Βόλο.
Η πρώτη δύναμη που έσπευσε να συνδράμει τα Ιόνια Νησιά από το εξωτερικό είναι το Ισραήλ. Πλοία του πολεμικού ναυτικού του κατέπλευσαν στο λιμάνι του ισοπεδωμένου Αργοστολίου και ακολούθησαν αυτά της Μεγάλης Βρετανίας, των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ιταλίας, της Γαλλίας και της Νέας Ζηλανδίας. Ολοι μαζί βοήθησαν στο έργο της διάσωσης και της περίθαλψης, ενώ η μεταφορά σοβαρά τραυματιών, προμηθειών και υγειονομικού υλικού γινόταν με εναέρια μέσα.
Σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας της εποχής, η πρώτη ομάδα διάσωσης που έφθανε στον τόπο της καταστροφής, έπρεπε να αναλάβει την διεύθυνση της επιχείρησης. Για τρεις ημέρες και νύχτες 450 άνδρες του πολεμικού ναυτικού του Ισραήλ μαζί με στελέχη του αμερικανικού και του βρετανικού ανακούφισαν και έσωσαν από τον θάνατο χιλιάδες κατοίκους των νησιών.
Το Ισραήλ εκείνη την περίοδο γιόρταζε το πέμπτο έτος της ύπαρξής του ως κράτος, ενώ το πρόσφατα συγκροτημένο πολεμικό τους ναυτικό αποτελούταν από κάποιες παλιές φρεγάτες, ενώ τα στελέχη ήταν νεαρά στα οποία έλειπε η εμπειρία. Ο ισραηλινός στολίσκος είχε πλεύσει στο Αιγαίο για τέσσερεις εβδομάδες ναυτικών ασκήσεων. Κατά την επιστροφή του στο Ισραήλ, στις 12 Αυγούστου, έλαβε σήμα SOS από τα Ιόνια Νησιά.
Δεν μπορεί το παρόν κείμενο να ολοκληρωθεί αν δεν αναφερθεί ο ηρωισμός του λαού της Ζακύνθου, του δημάρχου Λουκά Καρρέρ και του μητροπολίτη Ζακύνθου Χρυσόστομου Δημητρίου. Μητροπολίτης και Δήμαρχος στα τέλη του 1943 αρνήθηκαν να παραδώσουν κατάλογο με τους Εβραίους του νησιού, ενώ προσφέρθηκαν οι ίδιοι να συλληφθούν αντί αυτών. Οι απλοί κάτοικοι της Ζακύνθου από την άλλη κάτω από την μύτη των κατοχικών δυνάμεων φυγάδευσαν τους Εβραίους και τους έκρυψαν στα σπίτια τους. Τελικά ο μητροπολίτης ανέλαβε ο ίδιος δράση και πήρε την ευθύνη σώζοντας τους Εβραίους.
Διαβάζουμε στο βιβλίο του Διονύσιου Βίτσου «Οι Ζακυνθινοί Εβραίοι» ότι ο σπουδαγμένος στην Γερμανία μητροπολίτης δήλωσε στον Φρούραρχο Behrens εγγράφως ότι είχε προσωπικές επαφές με τον Χίτλερ στη διάρκεια της παραμονής του στη Γερμανία, ως επικεφαλής της ορθοδόξου εκκλησίας της πόλης διαμονής του. Η Ανωτάτη Διοίκηση για αυτούς ή άλλους άγνωστους λόγους, (δεν πιστοποιείται η ύπαρξη ενός τέτοιου εγγράφου) πείστηκε οι Εβραίοι να παραμείνουν στη Ζάκυνθο με ευθύνη Μητροπολίτη και Δημάρχου, και έτσι γλύτωσαν ό,τι οι άλλοι της φυλής τους υπέστησαν από την απάνθρωπη ιδεολογία και τις εγκληματικές της μεθόδους. Σημειώνεται ότι ο Δήμαρχος υπήρξε βενιζελικός και μέλος της Μεταξικής Οργάνωσης ΕΟΝ της Ζακύνθου σε αντίθεση με τον Μητροπολίτη που ήταν φανατικός αντιβενιζελικός. Άλλο ένα δείγμα της δόξας που δύναται να φθάσει ο Ελληνισμός αν δρα ενωμένος.
