Όταν έγιναν γνωστές οι καταστροφές της Κρήτης, της Κάσσου και των Ψαρών, η ελληνική Κυβέρνηση αντιλήφθηκε πόσο επικίνδυνη ήταν η παραμέληση του Ναυτικού. Με τα εναπομείναντα χρήματα του τελευταίου δανείου, οι διοικήσεις των νήσων Ύδρας και Σπετσών ενέτειναν τις προσπάθειές τους να εφοδιάσουν τον Στόλο και να συμπληρώσουν τα πληρώματα. Η ώρα ήταν κρίσιμη διότι ο Σουλτανικός Στόλος -15 φρεγάτες- υπό τον Χοσρέφ βρισκόταν αγκυροβολημένος στη Λέσβο, ενώ ο Αιγυπτιακός υπό τη γενική αρχηγία του γιου του Μεχμέτ-Αλή, Ιμπραήμ, είχε αποπλεύσει ήδη από την Αλεξάνδρεια με 50 τρίκροτα και 300 μεταγωγικά πλήρη στρατιωτών. Η τελευταία φάση του σχεδίου του εχθρού ήταν να ξεκινήσει.
Ο Ελληνικός Στόλος απέπλευσε σε τρεις μοίρες. Η πρώτη υδραίικη μοίρα, 46 πολεμικά υπό τον Μιαούλη, απέπλευσε την 1η Αυγούστου με προορισμό το Νότιο Αιγαίο και έχοντας ως βάση τη Θήρα, περιπολούσε για τον ερχομό του Αιγυπτιακού Στόλου. Η δεύτερη υδραίικη μοίρα, 22 πλοία και 4 πυρπολικά υπό τον Σαχτούρη, απέπλευσε την 27η Ιουλίου με προορισμό τη Σάμο για να εμποδίσει εχθρικές ενέργειες του Χοσρέφ κατά του νησιού. Τέλος, η σπετσιώτικη μοίρα, 15 πλοία και 1 πυρπολικό υπό τον Γεώργιο Ανδρούτσο, απέπλευσε την 24η Ιουλίου με προορισμό το στενό Σάμου-Μ. Ασίας για να εμποδίσει απόβαση οθωμανικών στρατευμάτων.
Η δεύτερη υδραίικη μοίρα και η σπετσιώτικη εμπόδισαν επανειλημμένα τον Σουλτανικό Στόλο στις προσπάθειές του να προσβάλει τη Σάμο. Στις αρχές Αυγούστου πραγματοποιήθηκαν κανονικές ναυμαχίες και οι ελληνικές μοίρες, μαζί και με τη συνδρομή των πυροβόλων της Σάμου, ανάγκασαν τον Σουλτανικό Στόλο να πλεύσει προς την Κω για να ενωθεί με τον Αιγυπτιακό. Τα πυρπολικά μάλιστα, των Κωνσταντίνου Κανάρη, Γεώργιου Βατικιώτη, Ματρόζου και Ρομπότση βύθισαν τέσσερις φρεγάτες και μια κορβέτα. Τα ελληνικά πλοία λόγω των ζημιών που είχαν υποστεί δεν καταδίωξαν τα εχθρικά.
Η “Ναυμαχία της Σάμου” ήταν το προοίμιο για τις μεγάλες νίκες του Ελληνικού Στόλου στον κόλπο του Γέροντα και βορείως Ηρακλείου Κρήτης στις οποίες θα λάμψει το άστρο της ναυτικής και επιχειρησιακής ευφυΐας του Ανδρέα Μιαούλη. Για τον Ανδρέα Μιαούλη και τις ναυμαχίες του Γέροντα και βορείως Ηρακλείου Κρήτης μπορείτε να διαβάσετε εδώ.
Πίνακας του Παναγιώτη Ζωγράφου.
