Στις 11 Ιουλίου 1832 γεννήθηκε ο μεγαλύτερος Έλληνας πολιτικός του 19ου αιώνα, Χαρίλαος Τρικούπης. Πατέρας του ο ιστορικός της Ελληνικής Επανάστασης και επιφανής πολιτικός Σπυρίδων Τρικούπης και μητέρα του η Αικατερίνη Μαυροκορδάτου, αδελφή του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου. Τον βάπτισε ο Ναύαρχος της Ελληνικής Επανάστασης Ανδρέας Μιαούλης.
Ξεκίνησε την πορεία του ως διπλωμάτης και από την αρχή φάνηκαν τα ιδιαίτερα χαρίσματά του. Στις 14 Νοεμβρίου 1863, οι εκπρόσωποι των Μ. Δυνάμεων αποδέχθηκαν την παραίτηση της Μ. Βρετανίας από την προστασία της Ιονίου Πολιτείας και αναγνώρισαν την ένωσή της με το ελληνικό Βασίλειο, αλλά υπό καθεστώς ουδετερότητας, δεν θα μπορούσαν δηλαδή να συγκεντρωθούν ή να σταθμεύσουν στρατιωτικές δυνάμεις στο έδαφός τους ή ναυτικές μονάδες στα ύδατά τους.
Αυτός ο τελευταίος όρος περιόριζε κατά πολύ την εθνική κυριαρχία στα νησιά και για τον λόγο αυτό ένας νέος πολιτικός, ο οποίος επρόκειτο εν συνεχεία να παίξει σημαντικό ρόλο στην πολιτική ζωή του τόπου, ο Χαρίλαος Τρικούπης, ως πληρεξούσιος της Ελληνικής Κυβέρνησης, έκανε έντονα διαβήματα στο Λονδίνο, χάρη δε και στην βοήθεια της Γαλλικής Κυβέρνησης, υπεγράφη το πρωτόκολλο της 25ης Ιανουαρίου του 1864. Αυτό καταργούσε τον περιορισμό των στρατιωτικών και ναυτικών μονάδων, τις οποίες είχε τη δυνατότητα η Ελλάδα να διατηρεί στα νησιά περιορίζοντας την ουδετερότητα στην Κέρκυρα και τους Παξούς.
Βασικό μέλημα του Χαρίλαου Τρικούπη, ως Πρωθυπουργού, ήταν η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων της χώρας, ώστε να γίνει ανταγωνιστική η οικονομία. Αυτό ο Τρικούπης το προσπάθησε με το ανορθώσει τη χώρα σε όλους τους τομείς. Πρώτιστο μέλημά του ήταν η δημιουργία του πάγιου κοινωνικού κεφαλαίου της χώρας, δηλαδή η κατασκευή δρόμων, σιδηροδρόμων κλπ. Οι πιο σύντομες και εύκολες μετακινήσεις συνέβαλαν στην ανάπτυξη της αγροτικής και βιοτεχνικής παραγωγής. Στην συνέχεια προσπάθησε με διάφορα νομοθετήματα να οργανώσει τον δημόσιο τομέα με την θέσπιση τυπικών αξιοκρατικών κριτηρίων για τους δημοσίους υπαλλήλους, ούτως ώστε να αντιμετωπιστούν οι πελατειακές σχέσεις που ταλάνιζαν την χώρα. Ακόμη καταβλήθηκε σημαντική προσπάθεια για την μείωση της εγκληματικότητας και την εμπέδωση της τάξης στη χώρα, κυρίως στην ύπαιθρο με την αναδιοργάνωση της Χωροφυλακής και την εκκαθάρισή της από τα διεφθαρμένα στοιχεία. Παράλληλα εκσυγχρονίσθηκε το νομοθετικό πλαίσιο των συναλλαγών και διάφορες νομοθετικές ρυθμίσεις διευκόλυναν τις οικονομικές δραστηριότητες.
Ο Τρικούπης είχε βασικό άξονα της πολιτικής του την αναδιοργάνωση των Ενόπλων Δυνάμεων. Πήρε μέτρα για την απολιτικοποίηση των αξιωματικών, εκσυγχρόνισε την εκπαίδευση (αυτή την περίοδο ιδρύεται η Σχολή Ναυτικών Δοκίμων), αλλά και το υλικό και τον εξοπλισμό (τότε αγοράστηκαν από την Γαλλία τα τρία θωρηκτά Ύδρα, Σπέτσαι και Ψαρά). Αυτός ο εκσυγχρονισμός του Ναυτικού θα καταστήσει την Ελλάδα την πιο ισχυρή ναυτική δύναμη της εποχής εκείνης στην Ανατολική Μεσόγειο. Για τον εκσυγχρονισμό των Ενόπλων Δυνάμεων μετακάλεσε ξένες οργανωτικές αποστολές, οι οποίες έκαναν σπουδαίο έργο. Για το Πολεμικό Ναυτικό μετεκλήθησαν Γάλλοι. Η Γαλλική Αποστολή βρισκόταν στην Ελλάδα τον Δεκέμβριο του 1884 με αρχηγό τον Υποναύαρχο Charles Joseph-Laurent Lejeune και μέλη της τον Αντιπλοίαρχο Marie-Leon Vidal, τον Ναυπηγό Adolphe-Francois-Eugene Dupont, τον Φροντιστή Pierre-Marie Preaubert και τους Κελευστές Verdolin και Rougeot . Η Γαλλική Ναυτική Αποστολή πραγματικά δούλεψε με ζήλο, ενώ οι χρηματικές απολαβές των μελών της λίγο διέφεραν από αυτές που έπαιρναν στην Γαλλία. Η οργανωτική προσπάθεια της Αποστολής μεταφράστηκε σε μια πληθώρα νομοθετημάτων, τα οποία αφορούσαν τον ιματισμό των στελεχών, την μισθοδοσία, την εκπαίδευση, τις λιμενικές αρχές, τη ναυτική στρατολογία, την οικονομική υπηρεσία, τη σύνταξη σηματολογίου, τον Γενικό Οργανισμό των πληρωμάτων του Στόλου, τη σύσταση Ναυτικού Νοσοκομείου, τη μισθοδοσία των τεχνιτών των συνεργείων του εργοστασίου του Ναυστάθμου, την κατάσταση των Υπαξιωματικών κ.λπ.
Υπάρχει η εσφαλμένη γενική εντύπωση ότι ο Χαρίλαος Τρικούπης ήταν φιλειρηνιστής. Τον διέκρινε ένα αληθινό πολιτικό αισθητήριο ακόμη και για τις εξωτερικές υποθέσεις της Χώρας. Προσπάθησε να συμπήξει Βαλκανική Συμμαχία εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ενώ στην υπόθεση Καραλή Δερβέν δεν δίστασε να χρησιμοποιήσει την στρατιωτική επέμβαση. Οι Οθωμανοί αντιπρόσωποι καθυστερούσαν στο να συμφωνήσουν στην χάραξη των ελληνοοθωμανικών συνόρων στην Θεσσαλία, η οποία είχε παραχωρηθεί στην Ελλάδα το 1881. Ο Τρικούπης, έχοντας τις “πλάτες” της Αγγλίας, διέταξε τον Ελληνικό Στρατό να επιτεθεί στο σημείο Καραλή Δερβέν και να διώξει την οθωμανική φρουρά. Τα συνοριακά επεισόδια πολλαπλασιάστηκαν. Ελληνικός στρατός προωθήθηκε στα σύνορα. Με επέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων διατάχθηκε κατάπαυση του πυρός. Η Πύλη υποχρεώθηκε, κυρίως από την Αγγλία, να υποχωρήσει σε όλες τις ελληνικές απαιτήσεις.
Δεν δίσταζε όμως να χρησιμοποιήσει την εξωτερική πολιτική και για να τονώσει το εθνικό φρόνημα ενισχύοντας παράλληλα την θέση του στο εσωτερικό. Λόγω της αποικιοκρατικής πολιτικής των Αγγλογάλλων στην Αίγυπτο θα ξεσπάσουν ταραχές. Ο Τρικούπης θα θελήσει να συμμετάσχει στην αγγλογαλλική δύναμη καταστολής της εξέγερσης. Έτσι, με την αγγλογαλλική ναυτική μοίρα ο Τρικούπης απέστειλε και τα “Β. Γεώργιος” και “Ἑλλάς” στην Αλεξάνδρεια για να προστατευθεί η ακμάζουσα ελληνική παροικία της Αλεξάνδρειας. Η αιγυπτιακή στάση κάμφθηκε και ο αρχηγός της Αραμπή συνελήφθη. Εντυπωσιακή είναι η μεταστροφή των ελληνικών εφημερίδων στο ζήτημα. Στην αρχή χαιρετίζουν το κίνημα του Αραμπή λόγω του εθνικού του χαρακτήρα, αλλά στη συνέχεια, υποστηρίζουν με ενθουσιασμό την ελληνική συμμετοχή, η οποία κατέτασσε την Ελλάδα στις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής. “Επιτέλους είναι και η Ελλάς Δύναμις!'” θα αναφωνούν οι ελληνικές εφημερίδες.
Λόγω του μεγάλου εκσυγχρονιστικού προγράμματος, το οποίο οδηγούσε σε υπέρμετρο δανεισμό σε συνδυασμό και με την συμμετοχή της Χώρας στην Λατινική Νομισματική Ένωση, η Ελλάδα θα οδηγηθεί σε πτώχευση. Ο Τρικούπης θα προσπαθήσει να διαπραγματευθεί αλλά όλες του οι προσπάθειες θα αποτύχουν μπροστά στην ακαμψία των Γερμανών ομολογιούχων. Η πτώση του Τρικούπη από την πρωθυπουργία θα οδηγήσει την Χώρα σε νέα δεινά καθώς αποδείχθηκε ότι οι επερχόμενοι δεν διέθεταν τις δικές του ικανότητες στην διπλωματία και τον χειρισμό καταστάσεων. Η Ελλάδα θα οδηγηθεί σε ολοκληρωτικό τέλμα στις διαπραγματεύσεις για τα οικονομικά, ενώ θα εμπλακεί σε διπλωματικές και πολεμικές περιπέτειες με απόληξη τον “ατυχή” πόλεμο του 1897.
Η περίπτωση του Ανδρέα Συγγρού
Μέσα σε όλη αυτή τη μεγάλη πορεία του Χαρίλαου Τρικούπη ξεχωριστή θέση έχει ο Ανδρέας Συγγρός. Ο Ανδρέας Συγγρός είχε γίνει τόσο οικονομικά ισχυρός που είχε φτάσει στο σημείο να δανείζει την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Στην Ελλάδα ανέπτυξε επιχειρηματικές δραστηριότητες και φιλανθρωπικό έργο. Εν τούτοις ο βίος και η πολιτεία του εν Ελλάδι έχουν πολλά σκοτεινά σημεία.
Πρώτα από όλα ενεπλάκη στο πρώτο μεγάλο χρηματιστηριακό σκάνδαλο στην Ελλάδα, τα λεγόμενα “Λαυρεωτικά”, όταν οι μετοχές της γαλλοϊταλικής εταιρείας Roux – Serpieri – Fressynet CIE (ως Ελληνική Εταιρεία Μεταλλουργείων Λαυρίου) που εκμεταλλευόταν τα μεταλλεία του Λαυρίου πωλήθηκαν στο ευρύ κοινό σε δυσανάλογα υψηλή τιμή σε σχέση με την πραγματική τους αξία, γεγονός που οδήγησε σε οικονομική καταστροφή χιλιάδων οικογενειών.
Το 1881, ίδρυσε τη Τράπεζα Ηπειροθεσσαλίας στην οποία το ελληνικό κράτος είχε παραχωρήσει το δικαίωμα της έκδοσης και κυκλοφορίας χαρτονομίσματος στις “Νέες Χώρες”. Στη συνέχεια ήταν ο άνθρωπος που έριξε τη κυβέρνηση Δηλιγιάννη του 1890, τη μόνη κυβέρνηση που στη κυριολεξία παύθηκε κατά σκανδαλώδη παράβαση του Συντάγματος! Ο Ανδρέας Συγγρός ως εκπρόσωπος γαλλοελληνικού ομίλου τραπεζιτών που πίεζε για την αποπληρωμή των κρατικών δανείων, αιτήθηκε από τον Δηλιγιάννη να τους παραχωρηθεί έναντι του δημοσίου χρέους, το προνόμιο δημιουργίας κρατικής τράπεζας. Όταν ο τελευταίος αρνήθηκε, ο Συγγρός εισήγηθηκε στον βασιλιά τη παύση της κυβέρνησης, όπερ και εγένετο το 1892, ενώ αυτή είχε τη κυβερνητική πλειοψηφία!
Ενώ γενικά στήριζε Τρικούπη, στη συνέχεια στράφηκε και εναντίον του! Το 1893, προσπάθησε να αποτρέψει σύναψη νέου δανείου από την κυβέρνηση Τρικούπη με σκοπό την απόκτηση νέων τραπεζικών προνομίων για να γίνει μέτοχος της Εθνικής Τράπεζας. Οργάνωνε και υποκινούσε το αντιτρικουπικό αίσθημα του λαού με σκοπό τη διενέργεια συλλαλητηρίων. Σε ένα από αυτά, στις 8 Ιανουαρίου 1895, στο Πεδίο του Άρεως, οργανώθηκε αντισυλλαλητήριο από οπαδούς του Τρικούπη και οι δυο διαδηλώσεις συγκρούστηκαν μεταξύ τους. Σημείωση: ο Τρικούπης προωθούσε νομοσχέδιο για την απαγόρευση των εξώσεων ενοικιαστών ακινήτων.
Ο Τρικούπης τελικά έχασε τις εκλογές και δεν εξελέγη ούτε βουλευτής. Την έδρα του τη κέρδισε ο άσημος (και ασήμαντος) Μιλτιάδης Γουλιμής. Τότε ο μεγάλος πολιτικός Χαρίλαος Τρικούπης αναφώνησε: “Ανθ’ ημών, λοιπόν, βουλευτής ο κύριος Γουλιμής. Καληνύχτα σας”. Κατόπιν, αυτοεξορίστηκε στην Ευρώπη αφήνοντας τη τελευταία του πνοή στις Κάννες.
